Czkawość, określana technicznie jako hypofonoglossia, jest łagodnym i odruchowym zjawiskiem objawiającym się zamknięciem głośni i mimowolnym skurczem przepony, a następnie rozdęcią i odprężeniem, których kulminacją jest wydalenie powietrza z żołądka, co powoduje charakterystyczny hałas.
Czkawka może wystąpić, gdy bodziec aktywuje nerwy, które kurczą przeponę. Zaangażowane nerwy mogą być tymi, które wchodzą i opuszczają przeponę (ponieważ skurcze tego mięśnia są odpowiedzialne za każdy oddech) lub mogą to nerwy unerwiają obszar mózgu kontrolujący oddychanie.
Ataki typu "czkawka" są generalnie nieszkodliwe, zaczynają się nagle bez widocznej przyczyny i zwykle znikają samoistnie po kilku sekundach lub minutach.
Połknięcie gorącej lub drażniącej żywności lub płynów wywołuje epizod czkawki. Innymi przyczynami czkawki, rzadziej, ale poważniejszymi, są podrażnienie przepony przez zapalenie płuc, operację klatki piersiowej lub żołądka lub toksyczne substancje we krwi.
W rzadkich przypadkach czkawka jest konsekwencją guza mózgu, jak bardzo przeszkadza w ośrodku oddychania mózgu. Te poważne zakłócenia mogą powodować przedłużone ataki czkawki, które są bardzo trudne do kontrolowania i mogą być objawem przewlekłej choroby i wymagają leczenia neurologicznego. Jeśli czkawka utrzymuje się dłużej niż 24 godziny, zaleca się zasięgnięcie pomocy lekarskiej.
Niektóre leki, takie jak skopolamina, prochlorperazyna, chlorpromazyna, baklofen, metoklopramid i walproinian, mogą być stosowane z powodzeniem.